Thuyết âm dương chỉ ra rằng: “Không có gì hoàn toàn âm hoặc hoàn toàn dương. Trong âm có dương, trong dương có âm. Âm phát triển đến cùng cực thì chuyển thành dương, dương phát triển đến cùng cực thì chuyển thành âm. Âm dương gắn bó mật thiết với nhau, vận động và chuyển hóa cho nhau. “
Âm Dương là gì?
Âm dương (chữ Hán 陰陽 bính âm: yīn yáng) là hai khái niệm để chỉ hai thực thể có tính chất đối lập .
VD: Ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh, phương bắc và phương nam, nam và nữ…v.v..
Tất cả các quy luật được thể hiện nói lên bản chất và sự chuyển hóa của âm và dương. Ngày và đêm, tối và sáng, mưa và nắng, nóng và lạnh,… luôn chuyển hóa cho nhau. Cây màu xanh từ đất “đen”, sau khi lớn chín “vàng” rồi hóa “đỏ” và cuối cùng lại rụng xuống và thối rữa để trở lại màu “đen” của đất. Từ nước lạnh (âm) nếu được đun nóng đến cùng cực thì bốc hơi lên trời (thành dương), và ngược lại, nếu được làm lạnh đến cùng cực thì nó sẽ thành nước đá (thành âm).
Thuyết âm dương
Tất cả các đặc điểm của thuyết âm dương đều tuân theo hai quy luật cơ bản. Đó là quy luật về bản chất của các thành tố và quy luật về quan hệ giữa các thành tố.
Quy luật về bản chất của các thành tố
Không có gì hoàn toàn âm hoặc hoàn toàn dương. Trong âm có dương, trong dương có âm.
Ví dụ: Quy luật này cho thấy việc xác định một vật là âm hay dương chỉ là tương đối, trong sự so sánh với một vật khác. Ví dụ về trong âm có dương: đất lạnh nên thuộc âm nhưng càng đi sâu xuống lòng đất thì càng nóng; về trong dương có âm: nắng nóng thuộc dương, nhưng nắng nhiều sẽ có mưa nhiều (hơi nước bay lên) làm nên mưa lạnh thuộc âm.
Quy luật về quan hệ giữa các thành tố
Âm phát triển đến cùng cực thì chuyển thành dương, dương phát triển đến cùng cực thì chuyển thành âm. Âm dương gắn bó mật thiết với nhau, vận động và chuyển hóa cho nhau.
Thuyết quân bình âm dương: Âm thịnh thì dương suy. Dương thịnh thì Âm suy. Âm Dương cân bang khi Âm Dương đồng nhất
Tóm lại
- Không có gì hoàn toàn âm hoặc hoàn toàn dương. Trong âm có dương, trong dương có âm.
- Âm thịnh thì dương suy . Dương thịnh thì Âm suy
- Âm phát triển đến cùng cực thì chuyển thành dương, dương phát triển đến cùng cực thì chuyển thành âm
- Âm Dương cân bang khi Âm Dương đồng nhất.
Thái cực đồ
Thái Cực đồ nằm gọn trong một vòng tròn, gồm hai nửa đối xứng ôm trọn lấy nhau, tượng trưng cho Âm (màu đen) và Dương (màu trắng). Trong mỗi phần đối xứng lại có một chấm tròn màu đối lập nằm trong đó. Màu sắc của Thái Cực đồ có thể thay đổi, cũng như độ xoắn vào nhau của hai hình đối xứng.
Thái Cực đồ thể hiện ý nghĩa của triết học Phương Đông, cụ thể là thuyết Âm Dương rất rõ ràng:
- Trong mỗi một tổng thể (hình tròn) luôn tồn tại hai mặt đối lập Âm và Dương, hai mặt đó tương hỗ với nhau, bù đắp nhau thành một thể hoàn thiện. Không một tổng thể, cá thể nào có thể tách biệt hoàn toàn hai mặt đó.
- Trong Âm có Dương, trong Dương có Âm, cũng như trong phần màu đỏ có chấm màu đen, và ngược lại.
- Âm thăng, Dương giáng ngược chiều kim đồng hồ
- Âm thịnh, Dương suy và ngược lại. Khi phần màu đen lớn dần thì phần màu trắng nhỏ dần và ngược lại.
- Cực thịnh thì suy, thể hiện ở mỗi phần khi đạt đến độ cực đại thì xuất hiện yếu tố đối lập ngay trong lòng, và phần đó sẽ phát triển dần.
Ứng dụng của âm dương
Âm dương trong thực tế hiện đại đã được khái quát hóa để chỉ ra hai mặt đối lập nhau trong một sự vật, một hiện tượng. Từ đó chúng được dùng để điều phối, trấn áp hay hỗ trợ nhau. Như trong Đông Y chúng được dùng để xem xét sự mất cân bằng giữa các cơ quan để biết tả hay bổ chúng. Trong nhân tướng học chúng được dùng để xem xét một cá nhân thiên về cá tính nóng hay lạnh, để sử dụng nhân lực phù hợp với công việc. Không chỉ trong các lý thuyết về phương đông học, nguyên lý Âm Dương còn ảnh hưởng đến Phong Thủy, sức khỏe, tâm lý, và thậm chí cả cách ta đối nhân xử thế.
Âm Dương Trong Phong Thủy
- Nhà cửa cần có đủ ánh sáng (Dương) nhưng cũng cần sự yên tĩnh (Âm). Nhà quá sáng sẽ gây nóng bức, quá tối sẽ gây âm khí nặng nề.
- Phòng ngủ cần thiên về Âm (yên tĩnh), phòng làm việc cần thiên về Dương (sáng sủa, tràn đầy sinh khí).
- Người mệnh Hỏa (Dương) nên chọn nhà có yếu tố Thủy (Âm) để cân bằng, tránh nóng nảy, dễ bị stress.
Âm Dương Trong Sức Khỏe
- Khi Âm Dương mất cân bằng, cơ thể sẽ sinh bệnh.
- Người dương khí quá thịnh (nóng trong) dễ bị cao huyết áp, căng thẳng, bốc hỏa. Người âm khí quá mạnh (hàn tính) dễ bị lạnh tay chân, suy nhược.
- Đông Y dùng thuốc để điều chỉnh: Nếu nóng thì dùng thuốc mát (Âm), nếu lạnh thì dùng thuốc ấm (Dương).
Âm Dương Trong Nhân Sinh
- Người Dương vượng nên học cách kiềm chế nóng nảy, phát triển sự nhẫn nại, lắng nghe (Âm).
- Người Âm vượng nên học cách quyết đoán, mạnh mẽ, dám dấn thân (Dương).
- Trong tình yêu, một người quá mạnh mẽ sẽ cần một người mềm mỏng để tạo sự hài hòa.
→ Hiểu Âm Dương giúp ta điều chỉnh hành vi, lựa chọn cách sống phù hợp, từ đó có cuộc đời hạnh phúc hơn.
Lời kết
Âm Dương không phải là hai thái cực đối lập mà là hai mặt của một tổng thể. Mọi thứ trong vũ trụ đều có sự cân bằng Âm Dương, từ con người đến tự nhiên, từ xã hội đến vũ trụ. Tất cả các dân tộc trên thế giới đều có các phạm trù đối lập nhau, cũng như ngôn ngữ của tất cả các dân tộc đều có từ trái nghĩa. Điều quan trọng của triết lý âm dương chính ở bản chất và quan hệ của hai khái niệm âm dương. Đó chính là sự tương hỗ và bổ trợ của 2 mặt đối lập trong cùng một vấn đề.
Mất cân bằng sẽ sinh ra hỗn loạn, bế tắc. Hiểu được quy luật Âm Dương, ta sẽ biết cách điều chỉnh bản thân để đạt được trạng thái hài hòa, giúp cuộc sống hanh thông hơn. Hãy nhớ rằng, vận mệnh của mỗi người cũng giống như Âm Dương – luôn có sự chuyển hóa và thay đổi. Không có số phận nào là cố định mãi mãi, mà tất cả đều có thể điều chỉnh nếu ta biết cách cân bằng nó
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết.
